Năm 2025 mở ra một giai đoạn mới trong chính sách an sinh xã hội của Việt Nam với những thay đổi mang tính cốt lõi. Sự ra đời của Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 và Nghị định 158/2025/NĐ-CP không chỉ điều chỉnh cách tính toán các khoản đóng góp mà còn định hình lại cơ sở tiền lương, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động và nghĩa vụ của doanh nghiệp.
Để giúp các doanh nghiệp và chuyên gia nhân sự nắm vững và chuẩn bị tốt nhất cho giai đoạn chuyển đổi, bài viết này sẽ đi sâu phân tích toàn diện các quy định mới, đặc biệt là các điểm có hiệu lực từ ngày 01/07/2025.
I. Cơ Sở Tiền Lương Đóng BHXH Bắt Buộc: Phân Tích Chi Tiết Theo Quy Định Mới
Một trong những thay đổi trọng tâm nhất là cách xác định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. Quy định mới của Luật BHXH 41/2024/QH15 đã làm rõ hơn về các khoản tiền lương phải đóng cho từng nhóm đối tượng, giúp minh bạch hóa quy trình tính toán.
1. Đối tượng hưởng lương do Nhà nước quy định
Với nhóm đối tượng này (bao gồm công chức, viên chức, cán bộ, sĩ quan quân đội, công an), tiền lương làm căn cứ đóng BHXH được xác định dựa trên:
- Mức lương tháng theo ngạch, bậc, cấp bậc, chức danh.
- Các loại phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung và phụ cấp thâm niên nghề nghiệp.
- Hệ số chênh lệch bảo lưu (nếu có).
Quy định này đảm bảo sự đồng bộ và chính xác trong việc trích nộp BHXH cho các đối tượng thuộc khu vực công.
2. Đối tượng hưởng lương do người sử dụng lao động quyết định
Đây là nhóm đối tượng phổ biến nhất trong các doanh nghiệp. Theo quy định mới, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc sẽ bao gồm lương tháng, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.
- Mức lương: Là khoản tiền được thỏa thuận trong hợp đồng lao động, dựa trên vị trí, công việc hoặc chức danh. Đây là mức lương cơ bản, chưa bao gồm các khoản phụ cấp và bổ sung.
- Phụ cấp lương: Các khoản tiền nhằm bù đắp cho các yếu tố như điều kiện lao động phức tạp, môi trường làm việc độc hại, tính chất công việc hoặc điều kiện sinh hoạt. Các khoản này phải được ghi rõ trong hợp đồng lao động và mang tính chất thường xuyên. Ví dụ: phụ cấp chức vụ, phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp khu vực, phụ cấp nặng nhọc, độc hại, v.v.
- Các khoản bổ sung khác: Đây là điểm cần đặc biệt lưu ý. Các khoản này phải đáp ứng hai tiêu chí: (1) có mức tiền cụ thể, ổn định, được chi trả định kỳ cùng với mỗi kỳ lương và (2) liên quan trực tiếp đến công việc hoặc chức danh. Ví dụ: một khoản cố định hàng tháng cho người có chứng chỉ ngoại ngữ, phụ cấp chuyên cần (nếu có mức tiền cụ thể và trả hàng tháng).
3. Các khoản không tính vào tiền lương đóng BHXH
Theo quy định, một số khoản thu nhập không phải là tiền lương và không được dùng làm căn cứ đóng BHXH. Các khoản này thường mang tính chất phúc lợi hoặc hỗ trợ không ổn định, không liên quan đến hiệu suất công việc. Bao gồm:
- Tiền thưởng theo quy định tại Điều 104 Bộ luật Lao động (thưởng đột xuất, thưởng sáng kiến).
- Tiền ăn giữa ca, hỗ trợ xăng xe, đi lại, tiền nhà ở, giữ trẻ.
- Các khoản hỗ trợ khi người lao động có thân nhân qua đời, kết hôn, sinh nhật.
- Trợ cấp khó khăn, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Việc xác định đúng các khoản này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí và đảm bảo tuân thủ pháp luật.
II. Mức Lương Tối Thiểu và Tối Đa Đóng BHXH
Từ 01/07/2025, khái niệm “mức lương cơ sở” sẽ chính thức bị bãi bỏ và thay thế bằng “mức tham chiếu”.
1. Mức đóng BHXH tối thiểu
- Với người lao động hưởng lương do Nhà nước quy định, mức đóng tối thiểu bằng mức lương và các phụ cấp theo quy định.
- Với người lao động có chế độ lương do doanh nghiệp quyết định, tiền lương đóng BHXH không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng tại địa bàn làm việc. Mức lương tối thiểu vùng năm 2025 được quy định trong Nghị định 74/2024/NĐ-CP như sau:
- Vùng I: 4.960.000 đồng/tháng
- Vùng II: 4.410.000 đồng/tháng
- Vùng III: 3.860.000 đồng/tháng
- Vùng IV: 3.450.000 đồng/tháng
2. Mức đóng BHXH tối đa
Tiền lương đóng BHXH bắt buộc có giới hạn trần để tránh việc phải đóng quá nhiều khi thu nhập vượt trội.
- Đối với BHXH và BHYT: Mức lương đóng không vượt quá 20 lần mức tham chiếu. Với mức tham chiếu được Chính phủ quy định là 2.340.000 đồng, mức đóng tối đa là 46.800.000 đồng/tháng.
- Đối với BHTN: Mức lương đóng không vượt quá 20 lần mức lương tối thiểu vùng. Ví dụ, tại Vùng I, mức đóng BHTN tối đa là 20 x 4.960.000 = 99.200.000 đồng/tháng.
III. Tỷ Lệ Đóng BHXH, BHYT, BHTN và Các Khoản Chi Phí Liên Quan
Các tỷ lệ đóng BHXH, BHYT, BHTN và BHTNLĐ-BNN trong năm 2025 không có thay đổi so với hiện tại.
| Loại bảo hiểm | Người sử dụng lao động | Người lao động | Tổng cộng | Mục đích |
| BHXH | 17% | 8% | 25% | Hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động |
| BHTN | 1% | 1% | 2% | Hỗ trợ khi người lao động thất nghiệp |
| BHYT | 3% | 1,5% | 4,5% | Chăm sóc sức khỏe |
| BHTNLĐ-BNN | 0,5% | – | 0,5% | Trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp |
| Tổng cộng | 21,5% | 10,5% | 32% |
Ngoài ra, doanh nghiệp cần lưu ý thêm về hai khoản phí liên quan đến tổ chức công đoàn:
- Kinh phí công đoàn (KPCĐ): Khoản đóng góp của người sử dụng lao động, bằng 2% trên quỹ tiền lương làm cơ sở đóng BHXH cho người lao động.
- Đoàn phí công đoàn: Khoản đóng góp của đoàn viên công đoàn, bằng 1% tiền lương làm cơ sở đóng BHXH hàng tháng, tối đa không quá 10% mức lương cơ sở.
IV. Hướng Dẫn Thực Thi và Lời Khuyên Chuyên Nghiệp Từ A.N.G
Việc thay đổi các quy định pháp luật đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh các rủi ro pháp lý và tài chính. Kế toán Thuế A.N.G khuyến nghị các doanh nghiệp thực hiện các bước sau:
- Rà soát lại hệ thống thang bảng lương và hợp đồng lao động:
- Kiểm tra lại các khoản phụ cấp và bổ sung đã thỏa thuận trong hợp đồng lao động để đảm bảo chúng phù hợp với quy định mới.
- Điều chỉnh và ghi rõ các khoản phụ cấp, bổ sung phải đóng và không phải đóng BHXH để tối ưu hóa chi phí.
- Cập nhật quy trình và phần mềm tính lương, BHXH:
- Đảm bảo hệ thống tính lương và kê khai BHXH được cập nhật các mức đóng mới, đặc biệt là sự chuyển đổi từ “mức lương cơ sở” sang “mức tham chiếu”.
- Truyền thông nội bộ:
- Thông báo và giải thích rõ ràng cho người lao động về những thay đổi này. Việc minh bạch thông tin sẽ giúp tạo sự tin tưởng và giảm thiểu thắc mắc.
Các thay đổi này là một phần của tổng thể các chính sách mới trong năm 2025, bao gồm cả các quy định về hóa đơn điện tử (Nghị định 70/2025/NĐ-CP), gia hạn nộp thuế (Nghị định 82/2025/NĐ-CP) hay quy chuẩn đăng ký hộ kinh doanh mới (Nghị định 168/2025/NĐ-CP). Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật để đảm bảo tuân thủ đầy đủ.
Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, Kế toán Thuế A.N.G luôn sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp để tư vấn và thực hiện các nghiệp vụ kế toán, thuế, bảo hiểm một cách chính xác và hiệu quả nhất.
Hotline: 0904.586.461
Website: ketoanthueang.com.vn
